-
1 кое-какой
1. мест.некоторыйҡайһы бер2. мест.неважный, незначительныйәҙ-мәҙ, ваҡ-төйәк, бер аҙ, бер ни ҡәҙәр -
2 да
I1. частицапри ответе для выражения согласияэйе, шулайвсе собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе
да, это верно — эйе, был дөрөҫ
2. частицав вопросит. предложении для побуждения собеседника к ответу-мы/-ме (ни), шулаймы ни, улаймы ни, эйемеон вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?
ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?
3. частицапри неожиданном воспоминании о чём-л.; в знач. `кстати`, `вот ещё`әйткәндәй, әйда, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ
да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын
4. частицапри выражении недоверия, возражения в знач. `как бы не так`эйе шул, -мағайы/-мәгәйея тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!
5. частицапри призыве, пожелании-һын/-һен6. частицадля выражения требования, приказания, настойчивой просьбы-һын/-һен, әйҙә (инде), -сы/-се, инде, әледа вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!
вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!
ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ
вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!
2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!
II1. союзсоед.для соединения однородных членов предложения и предложений; соответствует союзу `и`һәм, да/дә2. союз присоед.для присоединения предложений или членов предложения, дополняющих высказанноеөҫтәүенә, шуның өҫтөнә, тағы ла, етмәһә, етмәһә тағысегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа
3. союз противит.для присоединения предложений или членов предложений со значением противопоставления; соответствует союзу `но`әммә, ләкин, да/дәзнал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән
маленький, да удаленький бәләкәй генә булһа ла булдыҡлы, үҙенә күрә түгелда и (при усилении соед. союза) — да/дә
да и только (при усилении действия) — -да/-дә
нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә
-
3 где
1. нареч.ҡайҙа2. нареч. разг. см. где-либо, где-нибудьне видали, где моя книга? — китабымды берәй ерҙә күрмәнегеҙме?
3. нареч. в знач. союзного сл.урында, ерҙә, -ған/-гәня был там, где никто не был — бер кем булмаған ерҙә мин булдым
4. нареч. в знач. частицыҡайҙа инде, ҡайҙа ул -
4 так
1. нареч.таким образомшулай, ана шулай2. союзвследствие этого, потомушуға күрә, индесегодня холодно, так надо одеться потеплее — бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк
3. союзоднаколәкин, әммәведь я говорил, так ты не послушал — мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың
как же так — бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа
(и) так и сяк; (и) так и этак — төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа
то так, то сяк; то так, то этак — әле улай, әле былай
так-сяк — ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама)
не так ли? — шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?
раз так — шулай (улай) икән (булғас), улай булһа
4. нареч.до такой степени, настолькошул тиклем5. нареч.без последствийшулай ғына, шул көйөнсә генә6. нареч.без особого намерениятик, былай ғына, һүҙ ыңғайында7. нареч.подобно этомушулай, улай, шулай ул8. частица огранич.для указания на приблизительное количество, время и т.п.самаһы, самаһында9. частицанапример, к примерумәҫәлән, әйтәйекднём жарко: так, температура доходит до сорока градусов — көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә
10. частицаследовательно, значиттимәк, шулай итептак ты мне не веришь? — тимәк, һин миңә ышанмайһың?
11. нареч.тогда, в таком случаеинде, ул саҡта (ваҡытта), шулай (улай) булғасработу доделала, так можно отдыхать — эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була
-
5 ещё
1. нареч.вдобавоктағы, тағы ла, йәнә2. нареч.до сих порәле3. нареч.ужеинде, уҡ, үк4. нареч.при сравн. прил. и нареч.тағы, тағы ла5. нареч. в знач. усил. частицыәле, тағывсё ещё — әле хәҙер ҙә, һаман, әлегә тиклем, хәҙергә тиклем
ещё бы — әлбиттә, билдәле
ещё ничего — ярай әле, ярарлыҡ әле
-
6 куда
1. нареч.ҡайҙа, нимәгә, ни өсөнкуда назначат, туда поеду — ҡайҙа билдәләһәләр, шунда барам
2. нареч. разг.берәй ергә, ҡайҙа ла булһаесли куда пойдёте, скажите мне — берәй ергә барырға булһағыҙ, миңә әйтегеҙ
3. нареч. в знач. частицы; разг.в сочетании с прил. или нареч. в сравн. в знач. `значительно`тағы ла, үтә, бикдело оказалось куда сложнее, чем он ожидал — хәл ул көткәнгә ҡарағанда ла ҡатмарлыраҡ булып сыҡты
4. нареч. в знач. частицы; разг.при возражении, внесении поправки к сказанномуҡайҙа индекуда ветер дует см. ветер; куда глаза глядят; куда ни кинь глазом см. глаз; куда ни шло — шулай булһын әйҙә (ҡайҙа китмәгән)
куда Макар телят не гонял — ер сите, ер аяғы, ер башы (ҡайҙа ғына булмаған)
хоть куда — бик шәп, бына тигән
-
7 говорить
1. несов.һөйләшеү2. несов. что и без доп.сообщать факты и т.п., произносить что-л.һөйләү, әйтеү3. несов. с кембеседоватьһөйләшеү, гәпләшеү4. несов.свидетельствовать о чём-л.әйтеп (һөйләп, белдереп) тороу, һөйләү5. несов. перен.сказываться в ком-чём-л.күренеп тораиначе говоря — башҡаса әйткәндә, икенсе төрлө әйткәндә
сам (сама, само) за себя говорит — үҙе үк әйтеп тора
что (как) ни говори — ни әйтһәң дә, ни генә тиһәң дә
-
8 бить
1. несов.когоһуғыу, туҡмау; (ногами) тибеү, типкесләү2. несов.дробить на мелкие части, размельчатьваҡлау, ватыу, онтау3. несов.разбивать, раскладыватьонтау, ватыу4. несов.стремительно вытекатьбәреп тороу (сығыу), урғылып (саптырып) тороу (сығыу), атылыу5. несов.во чтоударами производить звукиҡағыу, һуғыу6. несов. в некоторых ремёслах: изготовлять, делать что-л. особым образомтуҡыу, һуғыу, тетеүбить масло: — 1) май туҡыу (яҙыу, бешеү, төшөрөү)
2) май һығыу; бить шерсть — йөн тетеү
7. несов.без доп.издавать звуки, отбивать ударыһуғыу8. несов.трясти, вызывать дрожьбиҙгәк тотоубить баклуши разг. — эт һуғарыу, ел ҡыуыу, йөн тибеү
бить в глаза — күҙгә бәрелеп тороу, күҙгә ташланыу
бить в набат — оран һалыу, яу һалыу
бить ключом — ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б. тураһында)
бить по карману — кеҫәгә һуғыу, зыян килтереү
бить мимо цели — маҡсаттан ситкә китеү, маҡсатҡа ирешмәү
бить челом — баш эйеү, үтенеү, үтенеп һорау, ялбарыу
9. несов.кого-что, чемһуғыу, бәреү, сапсыу10. несов.во что, обо что, по чемубәреү, ҡағыу, һуғыу11. несов.во что; перен. с особой силой действовать на ощущения, чувства и т.д. – о свете, запахе, звуке и т.д.бәреп (ярып) инеү, бәреп тороу12. несов.кого-чтотуҡмау, еңеү, тар-мар итеү, ҡыйратыу13. несов.кого; перен.атып (һуғып) алыу, һунар итеү14. несов.обычно по кому-чему (стрелять)атыу, ут асыу15. несов.кого-чтоатыу, атып төшөрөү16. несов.по кому-чему; перен.бичеватьфаш итеү, ҡаты тәнҡитләү, туҡмау, ҡамсылау -
9 исход
-
10 ухо
1. с в разн. знач.ҡолаҡ2. сҡолаҡсынв одно ухо вошло, а в другое вышло — бер ҡолаҡтан инде, икенсеһенән сыҡты (иғтибарһыҙ тыңлау)
на ухо говорить — ҡолағына әйтеү, сер итеп әйтеү
-
11 благо
I1. сблагополучие, счастье, добробәхет, именлек, мәнфәғәт2. собычно мн. блага чего или какиебайлыҡтар, рәхәтлектәр, муллыҡтарни за какие блага! — һис тә, һис бер хәлдә лә!
IIсоюз; разг.да/дә, ҙа/ҙә, ла/лә, -ғас/-гәс, -ҡас/-кәс, икән, ярай индебери, благо дают — бирәләр икән, ал
-
12 больше
ҙурыраҡ, дәүерәк, өлкәнерәкдом деда большой, а наш ещё больше — олатайҙың өйө ҙур, ә беҙҙеке унан да ҙурыраҡ
2. сравн. от многокүберәк, артығыраҡ3. нареч.далее, впредь, ужебынан кире (һуң, ары, былай), бүтән, инде, башҡа -
13 быть
1. несов.существовать, иметьсябулыу, бар булыу2. несов.находиться, присутствоватьбулыу3. несов.происходить, случатьсябулыу4. несов.приходить, приезжатькилеү, килеп етеү, булыу5. несов. в знач. вспомогательного гл.в знач. связки между подлежащим и сказуемымбулыу, ине6. несов. в знач. вспомогательного гл.для образования сложных форм страдательного залогабулған, ине7. несов. в знач. вспомогательного гл.для образования глагола будущего времени изъявительного наклонения-ыр/-ер, -асаҡ/-әсәкни булһа, шул булыр; была не была — булһа – булыр, булмаһа – юҡ
бөткән баш бөткән; быть заодно с кем — бер һүҙҙә булыу
как быть? — ни эшләргә?, нисек итергә инде?
әйҙә, шулай булһын; ярар, шулай булһын (килешеүҙе белдергәндә) -
14 вкатить
1. сов. что, во чтотәгәрләтеп индереү, тәгәрләтеп (тәгәрәтеп) индереп ҡуйыу2. сов. чтонаверхтәгәрләтеп (тәгәрәтеп) мендереү, тәгәрләтеп мендереп ҡуйыу3. сов.обычно кому; прост.сәпәү, сәпәп ебәреү, һалып ебәреү, берҙе тондороу4. сов.без доп.; прост. см. вкатиться -
15 огонь
м; в разн. знач.утне человек, а огонь — торғаны менән ут кеше инде
в огне: — 1) янып барыу
2) һуғыш, ут (алыш) эсендә; быть целый день в огне — көнө буйы ут эсендә булыу
в огонь и воду (готов, пойду и т.д.) — бөтәһенә лә әҙер (булыу)
бер бәләнән ҡотолоп, икенсеһенә эләгеү; между двух огней — ике ут араһында
огнём и мечом — ҡырып-үлтереп, ут һәм ҡылыс менән
пройти огонь и воду (и медные трубы) — ут-һыу кисеү, донъяның әсеһен-сөсөһөн татыу
-
16 потому
1. нареч.шунлыҡтан, шуға күрә, шуның өсөн2. нареч.в составе союза `потому что`сөнкимы сильны, потому что едины — беҙ көслөбөҙ, сөнки берҙәмбеҙ
-
17 представить
1. сов. чтоподать на рассмотрениебиреү, тапшырыупредставить отчёт — отчёт тапшырыу, иҫәп-хисап биреү
2. сов.кого-что, к чемук награде, повышениюкүрһәтеү, тәҡдим итеү3. сов.когопознакомить с кем-л.таныштырыу4. сов.кого-чтовообразитькүҙ алдына килтереү5. сов. чтопредъявить, показатьбиреү, күрһәтеү, килтереү6. сов.кого-чтоизобразитьҡыланыу, ҡыланып күрһәтеү, һүрәтләү7. сов. чтопричинить, вызватькилтереүпредставьте себе — йә ҡарағыҙ инде, уйлап ҡарағыҙ
-
18 уйти
1. сов. прям., перен.китеү, сығып китеү2. сов. разг.уволитьсясығыу, ташлау, китеү3. сов. прям., перен.спастисьҡасыу, ҡасып ҡотолоу4. сов. перен.үтеү, уҙыу, үтеп китеү5. сов.на чтокитеү, тотолоу, тотолоп бөтөү6. сов.во чтобатыу, инеп китеү7. сов. перен.сумыу, күмелеү, батыу8. сов. разг.вытечьташыу, ташып китеү (сығыу, түгелеү)9. сов.со словами `вперёд`, `далеко`(алға) китеү, (алға) сығыууйти в себя — кешенән ситләшеү, үҙеңә бикләнеү
уйти из жизни — донъянан китеү, донъя ҡуйыу
уйти на дно — һыу төбөнә китеү, батыу
уйти на покой — ялға сығыу, эштән китеү
не уйдёт — ҡасмаҫ, китмәҫ
уйти ни с чем — ҡоро китеү (ҡалыу), буш (бер ниһеҙ) китеү
-
19 штормить
несов.; мор.дауыллап (штормлап) тороу
См. также в других словарях:
инде — кис. 1. Төрле сүз төркемнәре янында килеп, эшнең төгәлләнүен күрсәтә уздым и. 2. Боерык фигыльдән соң аңа үтенү, түземсезләнү төсмере кертә бир и. 3. Берәр эшне эшләргә вакыт җитүен, эшнең башланып китүен белдерә; хәзер и. кайтырга ярый 4. рәв.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яме — Берәр эшләнәсе эш турында сөйләшкәндә әңгәмәдәшнең ризалыгын сорау һәм үзенең шуны үтәргә вәгъдәсен белдерү өчен кулл. 4. Әңгәмәдәшнең соравына, үтенеченә җавабы буларак, гадәттә диалогта яме соравына җавап итеп бирелә: ярый, ярар яме? Я. II. Я – … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Индейские языки — (америндские языки) языки коренного населения Америки (за исключением эскимосско алеутских языков). С наибольшей исторической полнотой представлены в Центральной и Южной Америке. Общее число говорящих 27,5 млн. чел. Исторически восходят к языкам … Лингвистический энциклопедический словарь
менә — а. 1. Күз алдында, якында гына булган кемгә яки нәрсәгә, берәр хәл күренешкә күрсәтү, игътибарны юнәлдерү өчен кулл. Шул ук мәгънәдә күрсәтү хәрәкәтенә ияртеп әйтелә 2. Эш хәрәкәтнең эзлеклелеген, күренешләрнең бер бер артлы алмашынуын күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ирешү — I. 1. Берәр урынга яки чиккә килеп җитү. Билгеләнгән урынга барып җитү, тапшырылу (хат һ. б. ш. тур.) 2. Хәбәр, сүз гайбәт кем. б. билгеле булу, ишетелү 3. күч. Үзе теләгәнне зур тырышлык белән булдыру, куелган максатка җитү. Берәр өлкәдә билгеле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бит — I. и. 1. Кеше башының алгы өлеше; йөз 2. Йөзнең яңак өлеше 3. Нәр. б. өсте, өске йөзе аяк бите 4. Тау, калкулыкның һ. б. ш. авыш, сөзәк яны, өслеге. БИТ АЛМАСЫ (БИТ ОЧЫ) – Яңакның күпереп, калкып торган өлеше. БИТ САБЫНЫ – Исле сабын. БИТ СӨЛГЕСЕ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәгаен — рәв. 1. Берәр нәрсәне төгәл, анык, ачык (белү, әйтү, ишетү һ. б. ш. тур.) 2. Һичшиксез, һич шикләнүсез (үтәләчәк, эшләнәчәк яки булган эш хәрәкәт тур.) 3. с. Инде ачыкланган, билгеле монда әле кем булуың да тәгаен түгел сир. Үтәләсе вакыты, срогы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
теге — а. 1. Кемнең, нәрсәнең дә булса сүз барган урыннан бераз читтәрәк торганлыгын аңлата; киресе: бу. Аргы, икенче, ераграктагы (ике яклы, ике очлы нәрсәләр тур.) 2. Монысы түгел, башка, икенче бер 3. Әйтеп үтелгән, искә алынган, әлеге, мәзкүр. Инде… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Инд — санскр. सिन्ध, Sindhu IAST … Википедия
Инд (река) — Инд санскр. सिन्ध, Sindhu? Спутниковый снимок бассейна Инда Протекает по территории … Википедия
бүтән — 1. Башка, икенче бер. хәб. Нык аерылып торган, бөтенләй икенче төрле син хәзер бүтән инде 2. рәв. Моннан ары бүтән килмик. Моннан соң, башка вакытта җыр бүтән кабатланмады 3. бәйл. Икенче берәүдән яки берәр нәрсәдән тыш, башка бүтән кешесе юк … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге